Madde ve özellikleri

• Değişmeyen madde miktarıdır. ( hal değişimi , cismin bulunduğu uzay konumu kütleyi etkilemez )
• Temel Büyüklüktür
• Skaler yani yönsüzdür.
• Eşit kollu terazi ile ölçülür.günümüzde dijital terazi de kullanılmaktadır.
• m sembolü ile gösterilir
• Kütlenin SI birimi kg`dır . Ancak kütlenin çok büyük ya da çok küçük olması durumundakatları veya askatları kullanılabilir .
• Dönüşümler yapılırken elektronik cihazlarda
• 
  

1 KG 

1 atm basınç, +4 °C sıcaklıkta 1 

dm³ saf suyun kütlesi 1 kg olarak tanımlanmıştır. Standart kilogram değeri, 1889 yılında platinyum ve iridyum alaşımından yapılan bir silindirin  kütlesi olarak kabul edilmiştir. 

Standart kütle, Paris yakınlarındaki Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosunda muhafaza 

edilmektedir.

 Eskiden altın ve değerli taşla-

rın alım satımlarında gram yerine keçiboynuzu meyvesinin çekir- dekleri kullanılırdı. Bu çekirdekler karat olarak adlandırılmaktaydı. Karat kelimesi, keçiboynuzu meyvesinin Latince adı 

olan “keration”dan gelmektedir. Kütle birimi olan karat 0,2 grama eşittir.

Dünyanın en büyük ve en değerli elmaslarından biri olan Kaşıkçı elması 86 karattır ve İstanbul’da Topkapı Sar

   HACİM

• Maddenin uzayda kapladığı yerdir. 
• Hacim, V sembolü ile gösterilir ve SI birimi metreküptür. 
• Hacmin çok büyük veya çok küçük olması durumunda katları veya askatları kullanılabilir . 
• Katı ve sıvıların belli bir hacmi varken ,sıvıların belli bir hacmi yokur.

  Not :

• Groston gemilerin tüm hacmi için kullanılan bir birimdir.
• 1 Desimetreküp 1 Litreye  eşittir

DÜZGÜN GEOMETRİK ŞEKİLLİ CİSİMLERİN HACMİ  

Düzgün geometrik şekle sahip katı cisimlerin hacmi, cismin geometrik

şekline bağlı olarak hesapla

GEOMETRİK ŞEKLİ DÜZGÜN OLMAYAN CİSİMLERİN  HACMİNİN BULUNMASI 

Düzgün şekilli olmayan ve sıvıda  çözünmeyen cisim içinde belirli bir hacimde sıvı bulunan kaba tamamen batırılır,kaptaki yani sıvı seviyesi belirlenir.ilk ve son sıvılar arsındaki hacim farkı cismimizin hacmini  verir. 

Yöntem 2 

Şekli belirli  olmayan cisim taşma seviyesine kadar doldurulur , Cisim tüm hacmi sıvıya batacak şekilde kaba bıraklılır ; kaptan dışarıda tutulan kaba taşan sıvı hacmi direkt cismin hacmi olur.

SIVILARIN HACMİ 

Belirli  bir  şekli  olmayan  ve  bulundukları  kabın  doldurdukları kısmının şeklini alan sıvıların hacim ölçümünde ölçekli kaplar kullanılır. Su, süt, parfüm, zeytinyağı, 

deterjan, benzin gibi sıvı maddeler hacimleri önceden belirlenmiş kaplarda satılır.

Birbirine karışmayan sıvılar, aynı kaba konuldukları zaman sıvıların hacimleri toplamı karışımın hacmini verir. Örneğin 5 litre

GAZLARIN HACMİ 

• Gazlar bulundukları ortamın hacmini alırlar .
• Belirli bir hacimleri yoktur
• Gazların  sıcaklık ve basınç etkisi ile hacimleri değişebilir.
• Gazların hacimleri basınçla ters orantılıdır.

• Sabit bir sıcaklıkta katı ve sıvılarda kütle arttıkça hacim de artar . Özkütlesi değişmez .
• Kütle hacim grafiklerinin eğimi özkütleyi verir.
• Kütle hacim grafiklerinde eğim değişimi özkütlenin nasıl değiştiğini gösterir.
• Eğim artıyorsa özkütle artıyordur.Eğim azalıyorsa özkütle azalıyor.Eğim değişmiyorsa özkütle sabittir.

X ve Y  maddelerinin kütle hacim grafiği  incelenirse  eğimi  daha büyük olan x  maddesinin özkütlesinin özkütlesinin de daha büyük olduğunu söyleyebiliriz.

Maddelerin özkütlesi maddenin sabit sıcaklık ve basınçta ;  kütle ve hacime bağlı değildir .

 Yani kütlenin ve hacmin değişmesi özkütleyi sabit şartlarda etkilemez.

Not 1 ::

Sıcaklığın sabit tutulmadığı durumlarda 

kütle hacim grafiği  parabolik olur.

Not 2 :

Maddelerin genel olarak özkütleleri sıcaklıkla ter orantılı olarak değişir.

sıcaklığı artan maddenin  hacmi artar ,özkütlesi azalır .

bu durum su için 0-4 derece aralığında geçerli değildir .

SUYUN ÖZKÜTLESİ 

Su özel bir maddedir .özkütlesi +4 santigrad derecede en büyük değeri olan 1 g/ cm³ değerini alır.

Grafikte suyun , sıcaklık artarken Özkütlesinin de +4 dereceye kadar arttığı gözlenir.

su ısıtılmaya devam ederse bu sıcaklıktan sonra özkütlenin azaldığı gözlenir.

suyun diğer maddelere göre bu aykırı durumu 0-4 derece arası gerçekleşir.   

Suyun hacmi de sıcaklığa bağlı olarak grafikteki gibi değişir.

• Sıcaklıkları sabit sıvılar karıştıklarında oluşan yeni sıvının özkütlesi ; karışıma giren sıvıların özkütlesinin arasında bir değer alır.
• Karışımın özkütlesi  ; karışıma giren en küçük özkütleli  sıvının özkütlesinden büyük ,en büyük özkütleli sıvının özkütlesinden küçük bir değer alır.
• Karışımın özkütlesi hacimce fazla olan sıvının özütlesine daha yakın bir değer alır.

KARIŞIMLARIN ÖZKÜTLESİNİN HESAPLANMASI 

Karışıma giren svıların toplam kütlelerinin toplam hacimlere oranı oluşan karışımın özkütlesidir.

SIVILAR EŞİT HACİMDE KARIŞIYOR İSE 

SIVILAR EŞİT KÜTLEDE KARIŞIYOR İSE 

Birbirine karışmayan sıvılar aynı kaba dökülürse yoğunluğu en büyük olan sıvı kabın en altına ,yoğunluğu en küçük olan sıvı ise en üsyüne çıkarak denge oluşur.

Bir makine ya da yapı tasarlanırken birçok test yapılır, buradaki amaç

ideal olana ulaşmaktır. Bu süreçte; modeller test edilir, malzeme kalitesi

incelenir, boyutlar belirlenir.

Bir tasarımda az malzeme ile en dayanıklı yapı elde edilmek istenir.

Burada kullanılan belirli ölçekler vardır. Örneğin büyük bir yapı inşa

ederken küçük bir yapıda kullanılan ölçek baz alınamaz. Yapının oluşabilmesi

için ölçeği

DAYANIKLILIK 

Katıların belirli bir şekli ve hacmi vardır. Katı bir cismin üzerine uygulanan çekme ya da germe kuvvetlerine

karşı gösterdiği direnç kuvvetine DAYANIKLILIK denir. Ancak burada maddelerin kendi ağırlıklarına karşı

sahip oldukları dayanıklılığından bahsedilecektir. Katı maddelerin boyutları aynı oranda büyütüldüğünde,

hacimlerindeki artış kesit alanındaki artışından daha fazla olacağından

Prizma şeklindeki  katılarda dayanıklılık 

kesit alanı /hacim oranı  ile bulunur.

Prizma şeklindeki cisimler 

BAZI DÜZGÜN CİSİMLERİN DAYANIKLIKLARI

Makineler, elektronik eşyalar, binalar, gemi, araba ve uçaklar gibi

günlük yaşamda kullanılan daha pek çok şey kuvvetlere maruz kalır.

Bu kuvvetlere dayanıklı olarak tasarlanmaları hayati ve ekonomik

önem taşımaktadır.

Galileo Galilei mekanik üzerine yazdığı kitabında katı cisimlerin

dayanıklılığını inceleyerek yük taşıyan bir kirişin uzunluğu arttıkça kalınlığı ve yüksekliğinin ne oranda artacağını he

İki boyutlu şekiller arasında

dayanıklılığı yüksek olan şekil

üçgendir. Dört eşit büyüklükte

üçgen yüzeye sahip olan piramitlerin

tabanı kare şeklindedir.

Köşeleri tepede bir noktada

birleşir. Dış şartlara karşı

oldukça dayanıklı bir yapıya

sahip olan piramit şeklindeki

yapılara en güzel örnek Mısır

piramitleridir.

Dayanıklılık ayrıca cismin 

• Sıcaklığına 
• Yapıldığı madde cinsine
• Şekline ve boyutuna   bağlıdır.

Bir halatın dayanıklılığı 

• ipin cinsine 
• Kesit alanına bağlıdır.(Doğru orantılıdır )

BOYUTTAKİ DEĞİŞİM VE DAYANIKLILIK İLİŞKİSİ 

Bir cismin dayanıklılığı , boyut değiştirme oranı ile ters orantılıdır.

Boyutları  10 kat artırılan bir cismin dayanıklılığı 10 kat azalır .

Örneğin kısa bir teli bükemeyiz ama telin boyu uzun olduğunda daha kolay bükmemiz kolaylaşır.

bir karınca orantılı olarak bir filin boyutlarına getirilirse bacakları filin bacakları kadar dayanıklı olmaz ve kendi ağırlı

ADEZYON 

Sıvıları oluşturan tanecikler bulundukları katı kabın yüzeyi ile birbirine çekim kuvveti uygular. 

Yapışma (ADEZYON), katı ve sıvı hâlde farklı cins iki maddenin molekülleri arasında oluşan bir çekim kuvvetidir.

Kısaca farklı iki molekül arasındaki çekim kuvveti ile oluşan yapışma durumuna ADEZYON denir.

Su damlalarının cama tutunması - lensin göze yapışması-kalemin kağıtta yazı oluşturması-s

KOHEZYON 

Aynı cins sıvı molekülleri arasındaki çekim kuvvetine KOHEZYON denir.

Sıvıları meydana getiren tanecikler arasında birbirine uyguladıkları çekim kuvvetleri vardır.

Musluktan damlayan suyun şekli küreseldir. Bu şekil suyun en küçük yüzey alanı oluşturmasını sağlar. Bu durumun nedeni su molekülleri arasındaki

çekim kuvvetidir. Bu çok güçlü çekim kuvveti suyun minimum yüzey alanına sahip olması

YÜZEY GERİLİMİ

Günlük hayatta karşılaşmışızdır

 Su üzerinde batmadan durabilen yaprak,su üzerinde yürüyebilen böcekler ..

bu durumların nedeni sıvı yüzyinde gerçekleşen yüzey gerilimidir.

Yüzey gerilimi, yüzeydeki moleküllerin dengelenmemiş net bir kuvvetle içe doğru çekilmelerinin bir sonucudur. Sıvılarda maddenin iç kısmındaki bir molekül, komşu moleküller tarafından her yönden eşit bir kuvvetle çekilir

Böylece iç kısımdaki bir moleküle etki eden bütün kuvvetler dengede olur ve

moleküller arası mesafe sabit kalır. Fakat yüzeydeki bir moleküle sıvı içindeki moleküller tarafından uyg

FİZİKSEL DEĞİŞİM 

Maddenin yapısı değişmeden sadece şekil,biçim ,konum ,boyut ve dış görünüşte meydana gelen değişimlere  fiziksel değişimler denir.

Fiziksel değişimler sonucunda yeni maddeler oluşmaz.

• Camın kırılması
• Tebeşirin toz haline gelmesi
• Maddelerşn hal değiştirmesi(ERİME-DONMA ,YOĞUŞMA-KAYNAMA)
• Odundan talaş elde edilmesi
• Şekerin ,suyun suda çözünmesi
• Mumun erimesi
• Kağıdın yırtılması
• yoğurttan ayra

• Havucun rendelenmesi 
• Bakırdan tencere yapıması 
• Yoğurttan ayran yapılması 
• Altından bilezik yapılması
• Camın buğulanması.
• Küp şekerin toz haline getirilmesi
• Gökkuşağının oluşması.

KİMYASAL DEĞİŞİM 

Maddenin iç yapısında meydana gelen değişimlerle beraber görünüm ve şeklinde meydana gelen değişimlerdir. Maddede bir kimlik değişimi gerçekleşir.

Kimyasal değişime uğrayan maddeler için geri dönüşüm genellikle olmaz. 

DEĞİŞİM SONRASI KÜTLE KORUNUR

• Kömürün Yanması
• sütten yoğurt ve peynir yapılması
• demirin paslanması
• meyvelerin çürümesi

• Un ve sudan hamur yapılması
• Kumdan cam yapılması
• Peynirin küflenmesi
• Fotosentez
• Sirke yapımı 
• Dişlerin çürümesi 
• Yumurtanın haşlanması
• Gümüşün kararması

FİSYON  ( ÇEKİRDEK PARÇALANMASI )

Ağır ve kararsız atom çekirdeklerinin nötronlarla bombar­dıman edilerek parçalanmasına fisyon denir. Çekirdek bö­lünerek daha hafif ve kararlı olan iki farklı element çekirde­ğine dönüşür. Fisyon reaksiyonları sonucunda açığa fisyon ürünleri, yüksek miktarda enerji, 2 ya da 3 tane de nötrondur. Reaksiyona giren kütlelerin toplamı çıkan kütlelerden fazla olur. Bir m

Atom bombasında ve nükleer reaktörlerde zincirleme fisyon reaksiyonları gerçekleştirilerek enerji elde edilir. 

FÜZYON

Hafif atom çekirdeklerinin birleşerek daha ağır atom çe­kirdeklerini oluşturmasına füzyon denir. 

Aşağıdaki resimde füzyon reaksiyonunun şematik bir res­mi görünmektedir. Döteryum ve trityum atomları reaksi· yona girerek daha ağır olan helyum atomunu ve nötronu oluştururlar. Bu oluşum esnasında fisyon reaksiyonunda da olduğu gibi reaksiyona giren kütle miktarı reaksiyon­dan çıkan kütle miktar

Hidrojen bombası bir füzyon reaksiyonudur.

Güneşte gerçekleşen patlamalar füzyon reaksiyonu sonucu oluşur.